Trẻ chậm nói đơn thuần: Dấu hiệu và giải pháp can thiệp

Chậm nói đang là vấn đề được nhiều cha mẹ quan tâm bởi số lượng trẻ gặp các vấn đề về ngôn ngữ ngày càng tăng. quan trọng hơn là nhiều cha mẹ lo lắng không biết trẻ chậm nói đơn thuần hay do các vấn đề khác gây ra. 

Vậy dấu hiệu nào để nhận biết trẻ chậm nói đơn thuần? Cách can thiệp nào đem lại hiệu quả? Cùng Giáo dục đặc biệt Hoa Nhật Vàng tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.

Trẻ chậm nói đơn thuần là gì?

Trẻ chậm nói đơn thuần là khả năng giao tiếp ở tất cả các phương diện, bao gồm lời nói và cử chỉ đều bị hạn chế. Tuy nhiên, trẻ vẫn có thể hiểu được lời nói và thực hiện đúng mệnh lệnh của cha mẹ đặt ra. Bên cạnh đó, chúng ta dễ nhận ra trẻ muốn giao tiếp nhưng không biết cách diễn đạt như thế nào hoặc chỉ nói được một từ. 

Trẻ chậm nói đơn thuần có sự hạn chế về giao tiếp nhưng các dạng vận động liên quan đến thể chất và tinh thần thì hoàn toàn bình thường. Vì vậy, điều quan trọng để xác định trẻ chậm nói đơn thuần hay không không phải là trẻ có nói hay không mà khả năng nghe hiểu của trẻ mới là yếu tố quyết định.

Nếu trẻ chậm nói có thêm một vài biểu hiện khác như: không quay lại khi được gọi tên, nói những câu vô nghĩa hay không đúng ngữ cảnh, rối loạn giấc ngủ, hành vi bất thường lặp đi lặp lại hay khó hòa nhập với mọi người thì rất có thể đó là  dấu hiệu cảnh báo của chứng rối loạn phổ tự kỷ ở trẻ.

Những dấu hiệu của trẻ chậm nói đơn thuần

Kỹ năng nói và ngôn ngữ bắt đầu từ tiếng ê a khi trẻ còn ở độ tuổi sơ sinh. Sau vài tháng, những tiếng ê a vô nghĩa bắt đầu phát triển thành những từ có nghĩa.

Trẻ chậm nói đơn thuần là khi trẻ không đạt được các mốc phát triển ngôn ngữ thông thường như một số trẻ cùng trang lứa. Tuy nhiên, mỗi trẻ sẽ có khả năng phát triển với tốc độ khác nhau.

Việc trẻ chậm nói một chút không có nghĩa là trẻ có vấn đề gì bất thường. Tuy nhiên, theo thời gian, trẻ xuất hiện thêm các biểu hiện khác liên quan đến phát triển ngôn ngữ thì cha mẹ cần phải nhanh chóng cho trẻ đi khám ở các cơ sở uy tín để tìm hiểu nguyên nhân và can thiệp kịp thời.

Thông thường, một đứa trẻ 3 tuổi có thể đạt được mốc phát triển sau về ngôn ngữ:

• Lượng vốn từ sử dụng ở khoảng 1.000 từ.

• Xưng được tên mình và gọi được tên người khác.

• Sử dụng được danh từ, tính từ và động từ trong câu có 3 – 4 từ trở lên.

• Dùng được từ chỉ số nhiều và biết đặt các câu hỏi.

• Trẻ biết kể chuyện, ngân nga một giai điệu hay hát một bài hát.

Cha mẹ, người chăm sóc hoặc những người gần gũi trẻ là những người có thể hiểu những điều trẻ nói một cách tốt nhất. Theo thống kê, khoảng 50 – 90 % trẻ 3 tuổi có khả năng diễn đạt cho người lạ hiểu những điều mình muốn nói.

Vậy dấu hiệu trẻ chậm nói đơn thuần gồm những biểu hiện nào?

Nếu một em bé từ khi sinh ra đến khi được 2 tháng tuổi không ê a hoặc tạo ra âm thanh thì đó có thể là dấu hiệu sớm của tình trạng chậm nói. Khi trẻ được 18 tháng tuổi, hầu hết trẻ đều có thể nói dada hoặc mama. Một số dấu hiệu trẻ chậm nói đơn thuần ở độ tuổi lớn hơn bao gồm:

• Ở độ tuổi trẻ lên 2 tuổi: trẻ không sử dụng được ít nhất 25 từ.

• Ở độ tuổi trẻ 2 tuổi rưỡi : trẻ không sử dụng được các cụm hai từ, hoặc danh – động từ kết hợp.

• Ở độ tuổi trẻ lên 3 tuổi : trẻ không sử dụng được ít nhất 200 từ, không đòi đồ vật bằng cách gọi tên chúng, và rất khó để hiểu trẻ nói gì dù bạn là người thường xuyên tiếp xúc với trẻ.

• Ở bất kì độ tuổi nào : trẻ không nói lại, bắt chước được những từ đã được dạy. 

Một số giải pháp can thiệp cho trẻ chậm nói đơn thuần

Trong một số trường hợp, trẻ chậm nói đơn thuần có thể đạt được các mốc phát triển bình thường như những bạn bè cùng lứa tuổi. Nhưng một số khác cần sự trợ giúp từ gia đình mới có thể bắt kịp các kỹ năng ngôn ngữ bình thường. Dưới đây là một số giải pháp can thiệp đơn giản nhưng đem lại hiệu quả cao mà cha mẹ có thể sử dụng:

1. Dạy trẻ chậm nói đơn thuần các ngôn ngữ ký hiệu

Ngôn ngữ ký hiệu là một loại hình được sử dụng để giao tiếp thay cho lời nói. Khi trẻ chậm nói hoặc khả năng diễn đạt kém, cha mẹ có thể dạy trẻ ngôn ngữ này để hỗ trợ trẻ trong quá trình giao tiếp được tốt hơn.

Những nghiên cứu cũng cho thấy rằng, những trẻ chậm nói đơn thuần khi được dạy ngôn ngữ ký hiệu sẽ có vốn từ ngữ phong phú hơn so với thông thường.

2. Trò chuyện thường xuyên với trẻ 

Tương tác và trò chuyện bất cứ lúc nào là cách đơn giản nhất để mở rộng vốn từ, cũng như thúc đẩy mong muốn giao tiếp ở trẻ chậm nói đơn thuần.

Cha mẹ hãy tập trung vào những khía cạnh, chủ đề mà trẻ hứng thú hoặc yêu thích như các món đồ chơi, quần áo, con vật, bộ phim hoạt hình,…

Hãy dành mọi khoảng thời gian mà bạn rảnh để ngồi nói chuyện với trẻ, ngay cả khi bạn đang trò chuyện một mình mà không có quá nhiều sự phản ứng, tương tác từ trẻ.

Qua bài viết này, Hoa Nhật Vàng hy vọng rằng các bậc cha mẹ đã có thể xác định được tình trạng chậm nói ở con trẻ là đơn thuần hay không cũng như có thêm được kiến thức để chăm sóc, cải thiện tình trạng chậm nói ở trẻ được tốt hơn. Đừng quên theo dõi website của chúng tôi thường xuyên để cập nhật thêm nhiều kiến thức bổ ích khác.